choose language:
  • for every age
  • for peace seekers
  • aantrekkelijke arrangementen
  • nature and peace
  • affordable

Kastelen rond Leerdam

Kasteel Heukelum, vanouds genaamd Merckenburg, is gelegen even buiten het oude vestingstadje Heukelum op de grens van Gelderland en Zuid Holland. De eerste vermeldingen dateren uit de middeleeuwen. Het was de roemruchte familie van Arkel die het kasteel liet optrekken kort voor het jaar 1286. Het werd een enorm bouwwerk met torens, een binnenplaats, dubbele gracht en een voorburcht.
Van kasteel Waardenburg is de stichtingsdatum exact bekend. Op 2 augustus 1265 kwam er toestemming om een toren te bouwen. Daarna werd het kasteel geleidelijk uitgebreid. Het huidige kasteel is uit de 17e eeuw. In het kasteel zijn nog veel authentieke elementen te vinden. Een daarvan is de fascinerende Faustkamer. Hier zou Dokter Faust van Waardenburg zijn laatste jaren hebben doorgebracht. In de Tachtigjarige Oorlog werd het kasteel uit 1265 door de troepen van Willem van Oranje bezet en grotendeels verwoest. Vanaf 1627 is het noordelijke deel van het kasteel hersteld. Het beschadigde zuidelijke deel werd afgebroken. Het kasteel heeft hierdoor nog steeds een hoefijzervorm.
In het dorp Neerijnen aan de noordelijke oever van de rivier de Waal staat het kasteel Neerijnen. Oorspronkelijk droeg dit kasteel de naam “Klingelenburg”. Vermoedelijk is omstreeks 1350 door ridder Gijsbert de Cock het eerste adellijke huis in Neerijnen gebouwd. Dit oude huis Neerijnen heeft vrijwel zeker gestaan op het verhoogde en omgrachte terrein achter Van Pallandtweg 6. Samen met het in 1265, in opdracht van Rudolph de Cock gebouwd kasteel Waardenburg vormt het één landgoed. De bewoners van kasteel Neerijnen voerde de naam De Cock van Neerijnen. Het huis Neerijnen was oorspronkelijk een “Leen” van Waardenburg. Na de familie De Cock hebben vervolgens de geslachten Van Broeckhuisen, Van Arckel, Van Thiennes, Vijgh, Van Thiennes en Aylva het landgoed in bezit gehad. Door het overlijden van mr. Hans Willem baron van Aylva op 29 december 1827 kwam het landgoed door vererving in handen van mr. Frederik Willem Floris Theodorus baron van Pallandt welk geslacht het landgoed, als laatste adelijke familie, tot 1971 in bezit gehad heeft. Tijdens het beleg van kasteel Waardenburg, door Willem van Oranje, in 1574 moest de Spaansgezinde Catharina van Gelder, moeder van de prinsgezinde Karel van Arckel die voor de Spanjaarde gevlucht was, kasteel Waardenburg overgeven en verlaten. Hierna is kasteel Waardenburg geplunderd en grotendeels verwoest. De wederopbouw van het kasteel zou tot 1627 duren. Daarom bewoonde de heren van Waardenburg en Neerijnen na de verwoesting het huis in Neerijnen.
Bouwhistorisch onderzoek heeft aannemelijk gemaakt dat het huis rond 1300 is gebouwd. In oorsprong was het een bakstenen woontoren van rond 7 x 10 meter met een kelder, twee verdiepingen en een zolder, gedekt door een schilddak en omgeven door een gracht. Op de oudst bekende kaart van het kasteel, in 1640 gemaakt door de landmeter J. van Diepenem in opdracht van het Utrechtse kapittel van St. Pieter van hun eigendom in Schonauwen en het Waalse Veld staat het huis nog ingetekend als een rechthoekige stenen toren. Wel staat ernaast nog een gebouw, dat we kunnen zien als een boerenhuis. Op een prent uit 1698 heeft de toren een derde verdieping gekregen en staat er een traptorentje tegenaan. Bovendien staat er nu een vijf traveëen breed huis naast, bestaande uit twee verdiepingen waarvan de beganegrond vensterloos, en een hoge zolder met dakkapellen. Tussen toren en huis staat een poortgebouwtje met ophaalbrug. Latere prenten uit 1731 en 1749 geven hetzelfde beeld. Archiefonderzoek heeft het waarschijnlijk gemaakt dat de uitbreiding van de ridderhofstad is gerealiseerd tussen 1682 en 1724 toen Gerard van Rossum eigenaar was. Hij was het ook die aan het begin van de 18de eeuw een oprijlaan liet aanleggen naar het zandpad tussen Utrecht en Culemborg, met een brug over de wetering. De ridderhofstad heeft van de 18de tot aan het begin van de 19de eeuw het karakter van een buitenplaats gehad. In de loop van de 19de eeuw is de uitbreiding, die er een buitenplaats van maakte, weer gesloopt zodat het huis nu weer in de oorspronkelijke staat (en gerestaureerd) aan de Schalkwijkse wetering staat.In 1538, toen Huijbert van Buuren tot Reijgersfort eigenaar was, kreeg het huis de status van ridderhofstad. Het huis was tot aan het einde van de 18de eeuw een leen van het Huis van Vianen en Ameide. De eerste schriftelijke vermelding in het leenregister is die waarbij in 1392 Willem van Vuijlcop met het huis beleend wordt. Aan de ridderhofstad is nooit het recht van ambachtsheerlijkheid verbonden geweest. De Heer van Vuijlcop kon dus geen rechtsmacht uitoefenen over het rechtsgebied. Het ontginningsgebied het Waalse Veld heeft van den beginne af, dat wil zeggen na de ontginning die aan het begin van de 12de eeuw ter hand werd genomen, onder de rechtsmacht van de Heren van Schalkwijk gelegen, en was dus een deel van het gerecht en later van de gemeente Schalkwijk.
De bouwdatum van het kasteel is onbekend. Maar in het jaar 1026 (21 juli) wordt reeds gesproken over een heerlijkheid in een oorkonde van vrouwe Berta. Rothardus 'de Ambersoi' en zijn broer Wiricus voerden toen het bewind. In een document uit 1196 wordt gesproken van 'Ambershoye'. In 1286 was Johan van Harlaer heer van Ammerzoden. Zijn nakomelingen droegen de heerlijkheid ongeveer een eeuw later over aan Arnold van Hoemen, de heer van Middelaar. De eerste zekere vermelding van het huidige kasteel zelf dateert uit 1354 toen Arent van Ammersoyen het via overerving verwierf. Het is een van de bestbewaarde middeleeuwse waterburchten in Nederland. De oorspronkelijke opzet door een Van Herlaer van omstreeks 1300 is goed behouden, ondanks verbouwingen in de 17e eeuw. Ammersoyen is met zijn vierkante plattegrond met vier hoektorens een voorbeeld van het door graaf Floris V geïntroduceerde kasteeltype. Dit type is wegens de goede verdedigbaarheid vaker toegepast. Uitzonderlijk is dat Ammersoyen als een geheel is gebouwd, terwijl de meeste middeleeuwse kastelen in verschillende bouwperioden door uitbreiding en aanbouw tot stand kwamen. Bij de bouw lag het kasteel in of aan de Maas, maar snel daarna, in 1354, veranderde de loop van die rivier. De hoofdburcht van Ammersoyen is sindsdien bijna altijd omringd geweest door een gracht, evenals de voorburcht. In 1386 veroverde Willem van Gelre het kasteel na een kort beleg nadat Arent van Hoemen, die met zijn heerlijkheid schatplichtig was aan Gelre, de kant van zijn tegenstandster Johanna van Brabant had gekozen. Willem liet het na aan zijn bastaardzoon Johan. In de 15e eeuw verwisselde het kasteel verschillende malen van handen: in 1405 verwierf de broer van Willem van Gulik (graaf van Gelre) Reinoud IV van Gelre het kasteel, die het overdeed aan zijn bastaardzoon Willem van Wachtendonk, die het in 1424 verkocht aan Johan van Broeckhuysen (-1442), die een slotkapel liet bouwen in het kasteel. In 1445 wisten de troepen van een rivaliserende kasteelheer het kasteel in te nemen dankzij de List met de rosmolen. Zij verschansten zich in de nabijgelegen molen en lieten een als monnik verklede medestrijder aan de kasteelpoort om onderdak vragen. Toen de kasteelpoorten voor de monnik geopend werden, konden de strijders het kasteel binnendringen en innemen. Kleinzoon Johan van Broeckhuysen (1435-1468) voerde vervolgens tot 1457 het bewind over het kasteel en de heerlijkheid.[1] Via overerving en een huwelijk met Johans achterkleindochter Walravina van Broeckhuysen werd het kasteel in 1494 verkocht aan Otto van Arkel. Een belegering in 1513 door Habsburgse troepen richtte schade aan (die waarschijnlijk daarna weer door de Van Arkels werd hersteld), maar een zwaarder lot trof Ammersoyen in 1590, toen brand het kasteel zwaar teisterde. Heer George van Arkel kwam hierbij om het leven en zijn weduwe had slechts geld voor een gedeeltelijk herstel onder leiding van George's zoon Otto van Arkel. Pas na het einde van de Tachtigjarige Oorlog werd tot algeheel herstel overgegaan. Twee gevelstenen met de jaartallen 1648 en 1667 maken duidelijk dat de herbouw in die periode plaatsvond. Opvallend daarbij is dat Thomas Walraven van Arkel, de toenmalige kasteelheer, Ammersoyen in middeleeuwse stijl herstelde. Het kasteel kreeg weer zijn oorspronkelijke contouren, maar het interieur werd aangepast aan de eisen die in de 17e eeuw aan comfort werden gesteld. In het rampjaar 1672 wist de familie het kasteel te sparen voor plunderende Franse soldaten door hen een grote som geld te betalen. In 1693 stierf de familie Van Arkel echter uit en kregen achtereenvolgens de families van Lichtervelde, Van Vilsteren, De Ribaucourt en De Woëlmont Ammersoyen het kasteel in bezit, maar bewoonden het allen slechts zelden of helemaal niet. Arthur baron de Woëlmont, die vanaf 1856 heer van Ammersoyen was, liet het interieur van het kasteel geheel in de geest van zijn tijd aanpassen in neogotische stijl. Hij verkocht geleidelijk zijn bezittingen. Op 31 januari 1873 verkocht hij het kasteel met de resterende delen van de heerlijkheid aan de katholieke parochie te Ammerzoden. Het kasteel werd in 1876 in gebruik genomen als klooster door de orde der Clarissen.
De geschiedenis van het kasteel gaat terug tot de vroege 13e eeuw toen de graaf van Bentheim een versterkt huis, gelegen nabij de plek waar vroeger Dorestad lag, in leen gaf aan het geslacht van Abcoude. In 1270 bouwde Zweder I van Abcoude een zware bakstenen woontoren (die er nu ook nog staat). Het huis bleef tot 1449 in het bezit van het geslacht van Abcoude, toen werd het onder dwang verkocht aan de bisschop van Utrecht en kwam uiteindelijk in het bezit van het Sticht. Bisschop David van Bourgondië, die het kasteel tussen 1459 en 1496 in bezit had, liet het kasteel grondig verbouwen. Hierbij werd de oude donjon volledig ingesloten door nieuwbouw. Tijdens deze verbouwing werd ook de nu nog intacte Bourgondische toren gebouwd. De opvolgers van David, Frederik IV van Baden en Filips van Bourgondië, gebruikten het kasteel ook als hun residentie. De laatste grote uitbreiding van het kasteel vond plaats in 1577. Toen werd er een aarden, gebastionneerde omwalling om het kasteel opgeworpen. Hoewel het kasteel in 1640 nog in goede staat verkeerde, verviel het ergens in de tweede helft van de 17e eeuw compleet tot een ruïne. Op een prent uit 1700 blijkt dat er al niet veel meer over was van het eens zo trotse gebouw. Deze teloorgang was het gevolg van bezuinigingen en verwaarlozing van de kant van het Sticht, en door vernielingen door Franse troepen tijdens het rampjaar 1672. De oude donjon van Zweder van Abcoude heeft door zijn uiterst robuuste constructie de tand des tijds redelijk goed doorstaan, en is nu nog een uitstekend voorbeeld van een middeleeuwse woontoren. De muren zijn twee en een halve meter dik; de oorspronkelijke ingang lag op de tweede verdieping en was bereikbaar via een houten trap die in tijden van nood gesloopt of afgebrand kon worden. Een van de hoektorens van het oude kasteel werd tijdens de 15e eeuw uitgebouwd tot de nu nog steeds bestaande Bourgondische toren. Waar de rest van het kasteel aan het einde van de Middeleeuwen meer weg had van een luxe slot, was de Bourgondische toren overduidelijk een bouwwerk met een militaire functie. De Bourgondische toren bevat een zeldzaam soort mezekouw. Met zijn hoogte van meer dan veertig meter en zeer dikke muren is de toren vandaag de dag nog zeer imposant.
Hoe de eerste bebouwing er precies uitzag is niet met zekerheid te zeggen. Vermoedelijk ging het om een versterkte woontoren op een omgracht perceel, gebouwd in de 12e eeuw. De oudste vermelding, een akte, dateert van 1391[2]. Destijds kreeg Boekel van de Haar het huis in leen van Hendrik van Vianen. Het kasteel bestond toen uit niet meer dan een versterkte woontoren. Deze toren was gebouwd op een stroomrug langs een dode arm van de rivier de Rijn. De naam is afgeleid van het Oergermaans *Haru, zandige heuvelrug.[3] In de loop van de jaren breidde het kasteel uit. Door het huwelijk van Yosina van de Haar met Dirk van Zuylen van Harmelen kwam het slot in het jaar 1449 in het bezit van de familie Van Zuylen. Na herhaalde aanvallen en verwoestingen, onder andere in 1482 tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten[4] door de pro-Bourgondische Kabeljauwen werd het kasteel telkens hersteld en uitgebreid totdat de laatste bewoner overleed. Schade werd ook veroorzaakt in 1674 door een noodweer dat ook onder meer de Domkerk in Utrecht beschadigde. Ruïne van Kasteel de Haar in april 1887. Het kasteel en de bijbehorende landerijen en rechten bleef in de katholieke tak van de familie Van Zuylen van Nyevelt, waarvan een deel zich in de Zuidelijke Nederlanden en meer bepaald in Brugge had gevestigd. De laatste Noord-Nederlandse eigenaar, de vrijgezel Anton-Martinus van Zuylen van Nijevelt (1708-1801) duidde als zijn legataris de Brugse burgemeester en Tweede Kamerlid Jean-Jacques van Zuylen van Nyevelt (1752-1846) aan. Hoewel hij en zijn erfgenamen banden bleven behouden met hun Nederlandse bezit, werd het niet opnieuw bewoond en raakte het nog meer in verval. Aan het einde van de 19e eeuw restte er niet meer dan een romantische ruïne.
Sommige literatuur geeft als oudste vermelding 1265 toen Rudolf de Cock eigenaar van het kasteel zou zijn. De oudste schriftelijke vermelding dateert van 1403 als hertog Reinoud IV van Gelre den Huijse en gesete tot Ophemert met den Bongert in leen geeft aan ridder Sweeder van Weerdenborch. Tot 1552 waren het huis en de heerlijkheid in bezit van het geslacht De Cock van Waardenburg. In 1552 werd het kasteel met heerlijkheid verkocht aan Frederik van Haeften die het in 1558 nalaat aan zijn vader Allard van Haeften, die het weer naliet aan zijn jongste zoon Reinier. Diens zoon Johan en kleinzoon Walraven werden heer van Ophemert. Tot 1844 bleef Ophemert in het bezit van het geslacht (De Cocq) van Haeften. In dat jaar overleed de ongehuwde Anna Margriet barones van Haeften, vrouwe van Ophemert, Zennewijnen en Meerlo (1782-1844) die Ophemert uit erfenis van haar vader had verkregen. Zij liet het huis Ophemert na aan haar neef Barthold baron Mackay (1773-1854), die tevens haar raadsman was. De Schotse familie Mackay was verwant door het huwelijk in 1790 van Barthold de Cocq van Haeften (1755-1808) met Arnoldina Margaretha barones Mackay (1771-1849). In 1963 kwam het landgoed door vererving aan Hugh William Mackay (1937-2013) die op 24 maart 2010 stond Mackay kasteel, koetshuis en overige opstallen met bijna 4 hectare grond in erfpacht af aan Alexander Coenraad Arthur baron van Dedem. Na zijn overlijden werd zijn zoon Aeneas Simon Mackay Lord Reay (*Londen 1965) enig erfgenaam van de Nederlandse goederen, wat impliceert dat wanneer de erfpacht van Ophemert ooit zou vervallen het eigendom aan hem vervalt.
Het leengoed Schelluinen werd in 1422 voor het eerst vermeld in de registers van de leenkamer van Holland als een Arkels leengoed. Schelluinderberg is ontstaan uit een hofstede. Rond 1544 werd op het terrein van de hofstede een rechthoekig hoog huis, van 8,5 bij 5,5 meter, met een zeskantige traptoren gebouwd. Dit huis vormt nog altijd de kern van het huidige huis en bestond uit een kelder met daarboven een zaal, een verdieping en een zolder. Het huis met donjonachtig uiterlijk, gracht met brug en poort had het uiterlijk van een versterkte ridderhofstede. Tussen1563 en 1566 werd het huis flink uitgebreid. Aan de oost- en aan de westzijde kreeg het kleine zijgevels terwijl aan de zuidzijde een aanbouw verrees welke groter was dan het oorspronkelijke huis. Deze aanbouw werd samen met het oorspronkelijke huis onder één, met blauwe leisteen gedekte, kap gebracht. Het huis kreeg met deze uitbreidingen het uiterlijk van een voor die tijd modern landhuis. In de achttiende en negentiende eeuw deed het huis dienst als pastorie, waarvoor het huis in 1765 werd uitgebreid met een flinke aanbouw. In 1841 brak er brand uit in de dorpskern waarbij het gebouw werd geblakerd maar niet beschadigd. In 1912 werd er toestemming gevraagd het gebouw te slopen. Een conflict van jaren tussen voor- en tegenstanders volgde. In 1924 werd de restauratie voltooid en werd Schelluinderberg op de monumentenlijst gezet. In 1954 werd het huis door de kerk vanwege de hoge kosten verkocht. Op 19-12-2006 heeft een korte, uitslaande brand gezorgd voor grote schade aan het kasteeltje waarbij een deel van het dak werd verwoest. Huidige situatie Het slotje verkeert anno 2012 in een slechte staat van onderhoud en moet dringend gerestaureerd worden en staat te koop Het muurwerk van het herenhuis is, met uitzondering van de zuidoostelijke aanbouw, overal voorzien van muurankers, speklagen en fijn beeldhouwwerk. In de speklagen van de noordelijke voorgevel, de oude kern van het gebouw, zitten verscheidene gebeeldhouwde medaillons. Boven de voordeur bevindt zich in het boogveld rijk renaissancistisch beeldhouwwerk. De twee ramen in de westelijke aanbouw hebben met beeldhouwwerk gevulde frontons. Tussen de eerste en tweede bouwlaag van deze vleugel is zowel aan de west- als aan de noordzijde een dubbele lijst met hiertussen leeuwenkopjes aangebracht. De zuidelijke gevel is eveneens rijk versierd met speklagen en heeft het twee hoekige pinakels op de hoeken.
Al in 1263 komt er, bij de stadsrechtverlening van Wageningen, een zekere Otto van Soelen voor, die bij zijn overlijden een minderjarige dochter nalaat, ten behoeve van wie Arndt van Arkel in 1298 door de graafvan Gelre met het huis Soelen werd beleend. Arndt's kleinzoon, ook Arndt geheten, kwam in 1349 voor als heer van Soelen én Avezaath. Zowel in Zoelen als in Avezaath, moeten de heren een huis bezeten hebben. Tussen 1290-1296 werden deze huizen door de volgelingen van de graaf van Vlaanderen ingenomen. In 1355 werden ze vervolgens door hertog Eduard vernield. Na de wederopbouw kwam Arnold van Soelen in conflict met Eduard, hertog van Gelre, maar hij moest zich op 13 april 1362 met zijn zonen, Jan en Otto, onderwerpen aan het gezag van de hertog. Hij moest onder andere toestaan dat deze kon bepalen dat het huis Soelen op afroep afgebroken kon worden waarbij hij dan zelfs niet zou mogen beschikken over de stenen die bij de afbraak vrij zouden komen. Het is niet onmogelijk dat bij de dood van Arndt van Arkel het goed gesplitst is in Avezaath, met het gedeelte waarin de Aldenhaag was gelegen en het gedeelte waarin zich het huis Soelen bevindt. Eerstgenoemd goed was het grootste en aanzienlijkste. Walraven van Benthem kreeg op de een of andere manier het deel, waarin het huis Soelen lag, in zijn bezit. Na de familie Van Benthem kwam de familie Van Rossum in bezit van het goed. Nadat Soelen in 1506 tot heerlijkheid werd verheven, kwam het in 1569 in bezit van Heilwich van Rossum, gehuwd met Dirck Vijgh. In 1572 werd deze Dirck met de Aldenhaag beleend, zodat Soelen en Aldenhaag in één hand kwamen en dat ook bleven. Deze Dirck kwam in 1574 op een wel erg opvallende manier in het nieuws. In april 1574 waren er geruchten binnengekomen bij de Spaanse gouverneur van Tiel over een tweetal vijandelijke personen, die zich op het kasteel van Soelen zouden bevinden. Ter verificatie van dit bericht zond de gouverneur een sergeant, korporaal en 50 soldaten naar Dirck Vijgh, met het verzoek de personen, wanneer die zich inderdaad op het kasteel zonden bevinden, over te leveren. Verder dan de neerhof kwam men echter niet. Vijgh weigerde zijn medewerking bij het onderzoek. Het toeval wilde dat een dag later Franco de Valdes met zijn troepen tussen Tiel en Zoelen doortrok met de intentie de vijand tussen Hellert en Varik aan te vallen. 'Didrick Viigh, ende Claes van Gendt, synen zwaeger, gemeynt, dat sy quaemen om 't huys van Soelen te omsingelen ende om hem hetzelve aff te nemen, so heeft hy uyt vreesen siin goet met alder diligentie ende neersticheit gevlucht naer Bueren toe ende heeft selver het vier doen steken in het huys bove en beneden ende hevet alsoe tsaemen verbrandt met een groot deel gedeurssen coren, dat op het huys lach, hem selven toebehoirende'. In hetzelfde jaar bezorgde een ander conflict Dirck Vijgh nog meerproblemen. Dionys van der Wesenhagen kreeg opdracht van de Gelderse overheid het huis en de heerlijkheid in bezit over te dragen aan Reinier van Gelre, die het in naam van zijn vrouw zou bezitten. Om dit te realiseren ging Van der Wesenhagen op 27 juli (1574) naar het kasteel Soelen. Van zijn bevindingen maakte hij een verslag op; 'Daar komende heb die vorste poarte des huyses bevonden gesloten; een der soldaten werd gelast onder de poort binnen te kruipen en de poort open te doen. Naar binnen gaande en gaande op die poort heb boven die kamer anders niet bevonden dan stukken van een koetze en esschen kammen tot kampraden en etlicke tronken van hagedoernen. Gaande voert op den voorhof, hebt bevonden drie bergen gedeeltelyk nog met stroo, een ouden wagen, meerdere wagenraderen, een ploeg en nog stukken van een ploeg. Daarop gaande over de eerste brug heb bevonden, dat de schuur, stal en wat daar gestaan had, verbrand was. Daarop gaande over de andere brug naar het principaal huis heb de deur van het huis gesloten gevonden, die ik heb doen openen; binnengegaan heb bevonden, dat het gantsche en alinge huis verbrand was, zoodat alleen de muren stonden, en heb Reinier van Gelre als man en momber van Margarete van Voorst, tochterse van het huis en de heerlijkheid Zoelen, in tegenwoordigheid van eenige leenmannen en der soldaten in het bezit van gen. huis en heerlijkheid gesteld' . Op 6 mei 1577 nam Dirck Vijgh gewelddadig zijn kasteel weer in bezit. Uit de processtukken blijkt dat Vijgh al voor deze 6 mei op zijn huis woonde. Dit betekent dat het huis toen al (gedeeltelijk) bewoonbaar, dus hersteld was. Door het overlijden van Karel Vijgh in 1682 stierf de Zoelense tak van de familie uit en kwam de heerlijkheid via de familie Van Renesse in 1702 aan Karel Pieck. Op 22 juni 1775 werd de heerlijkheid gekocht door AertJohan Verstolk, schepen van Rotterdam. Het getransporteerde werd toen als volgt omschreven: 'Het aloud, hoogadelijk kasteel en dagelyksche heerlyckheyd van Zoelen metten Aldenhaag, in de provincie van Gelderland onder het ampt Nederbetuwe een half uur gaans van de stad Tiel, gelegen in dubbele cingels en visryke gragten, corresponderende met de rivier de Linge; vorder stallinge, koets-, wagen-, orangerie- en tuinmanshuis; voorts met alle de daartoe behoorende regalien van steene windkoommoolen met het gemaal, zwaanedriften...' etc. De laatste eigenaar van Soelen uit het geslacht Verstolk was Johan Gijsbert Verstolk, die ons land vertegenwoordigde in belangrijke besprekingen op internationaal niveau. Zo kreeg hij in mei 1815 van koning Willem I opdracht om, ter uitvoering van het Congres van Wenen, te onderhandelen met de vertegenwoordiger van de koning van Pruisen inzake de nieuwe grensregeling tussen beide landen en het in bezit nemen van die districten, steden enz. , die door het Congres van Wenen aan Nederland werden toegewezen. Op 30 december 1823 werd mr. Johan Gijsbert Verstolk door koning Willem I in de adelstand verheven, met de titel van baron. In de maanden juli van het jaar 1833 kreeg baron Verstolk opdracht om, samen met jhr. S. Dedel, te onderhandelen over een verdrag tot regeling van de voorwaarden van scheiding tussen Holland en België. Deze werkzaamheden leidden ertoe dat Verstolk in 1839 werd benoemd tot minister van Binnenlandse Zaken. In 1841 vroeg en kreeg hij eervol ontslag uit deze functie en werd hij benoemd tot minister van Staat. Als minister van Binnenlandse Zaken kreeg hij de waardering van vele andere staatshoofden en regeringen. Na de dood van deze Johan Gijsbert baron van Verstolk van Soelen, kwam het huis door vererving aan het geslacht Volcker. Het huis is op een rond eiland gebouwd en bezit nog zijn oude grachtenstelsel, alhoewel het niet onmogelijk is, dat vroeger de gracht aan de zuidwestzijde van het huis heeft doorgelopen, zodat er twee binnenpleinen zijn geweest. We moeten ons dat als volgt voorstellen: de tegenwoordige poort doorkomend, zouden wedadelijk rechts een brug met weer een poort hebben aangetroffen, waardoor het tweede binnenplein bereikt wordt.
Het Maarten van Rossumhuis is een zestiende-eeuws huis in de Nederlandse stad Zaltbommel. Het monumentale pand is omstreeks 1535 gebouwd in opdracht van de bekende Gelderse militair Maarten van Rossum. Het gebouw is uitbundig versierd met voor Nederland bijzonder renaissance-beeldhouwwerk. Door het uiterlijk met torentjes en kantelen wordt het ook wel een stadskasteel genoemd, wat terugkomt in Stadskasteel Zaltbommel, de naam die in 2008 gegeven werd aan het in het gebouw gevestigde museum (voorheen het Maarten van Rossummuseum). In 1881 is het pand op initiatief van Victor de Stuers en de bekende architect Pierre Cuypers gered van sloop. Het Rijk kocht het bouwwerk aan en vestigde er het kantongerecht in. Na de aankoop volgde restauratie onder leiding van Cuypers. In 1908 werden opnieuw werkzaamheden uitgevoerd en sinds die tijd staat het huis geheel vrij, met aan de achterzijde een tuin. Toen in de jaren dertig van de vorige eeuw de indeling in kantongerechten veranderde, kwam het huis vrij en toonde de Oudheidkamer voor Zaltbommel, Bommelerwaard en Heerewaarden belangstelling. Met steun van de familie Philips kon het Maarten van Rossumhuis ingericht worden als museum.
In 1260 en 1265 is ridder Eustachius van Brakel, getuige van de heer van Altena. In 1321 werd het kasteel door Eustachius en zijn zoon Steesekin voor het eerst aan de graaf van Gelre in leen opgedragen. Adriana van Brakel werd in 1439 met kasteel en heerlijkheid beleend; aangezien ze gehuwd was met Johan van Broeckhuysen van Ammerzoden heer van Waardenburg en Ammerzoden, kwam het in deze familie. In 1583 kwam het door vererving aan het geslacht Van Aeswijn, in 1669 aan de familie Van Mathenesse en een jaar later al aan de familie Pieck. Deze verkocht het vervolgens aan dominee Wilhelmus Wilhelmius (die het nieuwe Huis Brakel in 1768 liet bouwen). Rond 1800 werd de familie Van Dam eigenaar, die sindsdien Van Dam van Brakel heet. Momenteel is de ruïne in handen van de stichting Het Geldersch Landschap en de Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen.
Het Kasteel IJsselstein ligt in het centrum van de gelijknamige plaats IJsselstein in de provincie Utrecht. Het kasteel werd reeds in 1144 genoemd. Het kasteel werd, met goedkeuring van Jacoba van Beieren, in 1418 gesloopt om in 1427 opnieuw te worden opgebouwd. De bekendste bewoners van het kasteel stamden uit het geslacht Van Amstel. Zij stichtten vanuit het kasteel omstreeks 1300 de plaats IJsselstein en noemden zich sindsdien Van IJsselstein. Gijsbrecht van IJsselstein kreeg toestemming van de bisschop van Utrecht om in IJsselstein een parochiekerk te bouwen. Deze Sint-Nicolaaskerk werd in 1310 ingewijd. Onder Gijsbrecht groeide IJsselstein uit van een kasteel met wat boerderijen tot een stad. In 1297 is het kasteel een jaar lang belegerd geweest en verdedigd door Bertha van Heukelom, de vrouw van Gijsbert van IJsselstein. Na 1511 verloor het kasteel zijn functie en werd het na gestaag verval vanaf 1700 in 1887 gesloopt. De hoofdtoren (de Looierstoren) is bewaard gebleven. Deze is eigendom van de Staat (Rijksgebouwendienst).
In de 13e eeuw werd door de Heer van Suilen en Anholt een donjon gebouwd. Van deze woontoren is niet veel bekend. In de 14e eeuw werd de donjon uitgebreid met een zaalhuis. Het geslacht van Zuylen verdeelde zich in diverse takken: het geslacht Van Zuylen bleef tot aan de 14e eeuw heerser van het kasteel. In 1422 erfde Frank van Borssele het kasteel doordat hij aangetrouwd was. Het kasteel werd in datzelfde jaar met de grond gelijk gemaakt tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten door de Utrechtse Hoeken. Pas in 1510 werd begonnen met de herbouw van Slot Zuylen door de edelman Willem van Rennenberg. Kort na de ingebruikname werd het als ridderhofstad erkend. Zijn nazaten waaronder George van Lalaing, en de familie Van Egmond hadden het in eigendom tot het in 1611 werd verkocht aan de Amsterdamse koopman Jasper Quinget. Zijn stadgenoot Adam van Lockhorst werd zes jaar later de volgende eigenaar. Rond 1620 was admiraal Steven van der Hagen bewoner van het slot. Uiteindelijk kwam het slot in bezit van de familie Van Tuyll van Serooskerken. De slangenmuur van 120 meter werd in 1742 gebouwd. In 1751-1752 is het slot voor het laatst ingrijpend verbouwd. Het slot kreeg een U-vorm: de weermuur werd gesloopt en de bijbehorende gracht gedempt, waardoor de binnenplaats een voorplein werd. Om een symmetrisch geheel te bereiken werd er een linkervleugel bijgebouwd. Er werd een extra buitenmuur gebouwd zodat er bij de nieuwe toegangsdeur een voorportaal ontstond met nieuwe trappen, zodat de kamers apart bereikbaar konden worden. Sindsdien zijn er aan het hoofdgebouw geen grote veranderingen meer aangebracht. Van 1803-1808 werd Slot Zuylen om economische redenen door Willem René van Tuyll van Serooskerken verhuurd. Begin jaren 50 van de 20e eeuw bracht Frederik Christiaan Constantijn van Tuyll van Serooskerken het slot met de tuinen onder in een stichting. Meerdere restauraties vonden er daarna plaats aan Slot Zuylen.
Het huis werd in 1645 gebouwd in Hollands-classicistische stijl, als opvolger van de ridderhofstad Heemstede dat 500 meter westelijker lag. Opdrachtgever was Hendrick de Pieck van Wolfsweerd. Het huis wordt gekenmerkt door een symmetrische stijl. Op alle vier de hoeken staan half in het gebouw opgenomen hoekige torens. Er is een brede slotgracht om het huis. Doordat in de 17e eeuw de kastelen niet meer dienden als verdedigbare vesting, werd er bij de bouw van het nieuwe huis Heemstede gelet op luxe en prettig wonen. Tussen 1716 en 1723 wisselde Heemstede een paar keer van eigenaar en werden de tuinen geruimd. Een nieuwe eigenaar herstelde in 1723 de tuinen. Rond 1800 raakten de tuinen opnieuw in verval. De meeste bomen werden omgehakt. De beelden en het lood van de fonteinen werden verkocht. In 1781 werd het kasteel gekocht door een lid van de familie Van Utenhove; diens zoon Jacob Maurits Carel van Utenhove van Heemstede (1773-1836) werd in 1785 eigenaar van Heemstede en na zijn overlijden ging het over naar zijn weduwe, jkvr. Justine Jeannette Gertrude Rutgers van Rozenburg, vrouwe van Heemstede 1836- (1798-1880). In 1919 werd het huis gekocht door L.J. Heijmeijer (1861-1932), lid van de familie Heijmeijer, en gerestaureerd.